Badanie moczu to obok m.in. badań krwi podstawowe badanie profilaktyczne u kociego pacjenta, pozwala na wstępną diagnostykę wielu chorób, w tym chorób układu moczowego, chorób endokrynologicznych (np. cukrzycy), pasożytniczych, nowotworowych. To rutynowe badanie, które dostarcza cennych informacji na temat stanu zdrowia zwierzęcia, zleca je lekarz weterynarii. O aktualne badanie moczu może poprosić również koci behawiorysta w celu wykluczenia podłoża medycznego przed konsultacją behawioralną. Dlaczego? Koty to samotni drapieżnicy, w naturze doskonale ukrywają chorobę. Skuteczne jest podejście holistyczne do pacjenta, nie samo maskowanie objawów ( np. załatwianie się poza kuwetą), dlatego w pierwszej kolejności wyklucza się podłoże medyczne. Wielu opiekunów staje jednak przed nawracającym dylematem: „jak pobrać kotu mocz do badania?”. Poniżej kilka sposobów na rozwiązanie tego problemu.
1. Jak pobrać kotu mocz ze środkowego strumienia do pojemnika na mocz / na chochlę
Zbliż się do kota, który zaczął już oddawać mocz, następnie podłóż pojemnik na mocz i zbierz materiał. Sprawa wygląda dość prosto. U psów metoda ta uważana jest za nieskomplikowaną, nieinwazyjną, jednak u kotów wygląda to inaczej. Unikamy gwałtownych gestów, by nie wystraszyć kota, a tym samym nie zrazić go do codziennego korzystania z kuwety. Najlepiej zebrać pierwszy poranny mocz, ponieważ jest maksymalnie zagęszczony. Można też do łapania moczu użyć czystej chochli (zawsze powtarzam klientom, że warto oznaczyć rączkę np. czerwonym plastrem i odłożyć do „kociej szafki” by nikt z domowników przez pomyłkę nie użył jej do zupy). Następnie mocz zebrany z chochli (min. 6 ml) przelewamy do specjalnego pojemnika na mocz. Jeśli zauważysz, że kot ucieka, jest zestresowany lub zaczyna unikać kuwety, zrezygnuj prób stosowania tej metody. Metoda ta nie jest idealna, próbka może okazać się zanieczyszczona przez materiał pochodzący z dróg rodnych czy cewki moczowej. Nie stosuje się jej gdy lekarz chce wykonać posiew moczu.
2. Jak pobrać kotu mocz z wyparzonej kuwety
Opróżnij kuwetę ze żwirku, umyj ją i wyparz. Następnie osusz kuwetę z nadmiaru wody. Przenieś kota, pustą kuwetę oraz miskę z wodą do zamkniętego pomieszczenia (np. do łazienki) na 2-3 h. Jeśli kot odda mocz do kuwety, nabierz go strzykawką (bez igły). Podobnie jak pierwsza metoda, pobranie moczu z wyparzonej kuwety nie nadaje się do posiewu moczu. Jeśli zbieramy mocz, który stał w kuwecie dłużej niż godzinę, jego parametry ulegają zmianie, może dochodzić do zafałszowań wyników.
3. Jak pobrać kotu mocz ze żwirku diagnostycznego
Do opróżnionej, wyparzonej i osuszonej kuwety dosyp specjalnyniewchłanialny żwirek. Można do kupić w gabinecie weterynarii lub w sklepach zoologicznych. Kiedy kot odda mocz, pobierz próbkę z dna kuwety przy pomocy dołączonej do zestawu pipety, a następnie przelej do dołączonego pojemnika. Zebrany mocz jak najszybciej zawieź do gabinetu weterynaryjnego. Żwirek jest wielorazowy, Metoda nie nadaje się do posiewu moczu. U części kotów, zwłaszcza lękowych zmiana żwirku może wywołać niechęć do kuwety. Drapanie w obcym podłożu ze względu na obecność plastikowych granulek wiąże się z hałasem.
4. Pobranie moczu w gabinecie weterynaryjnym: cystocenteza
Procedura polega na tym, że lekarz weterynarii cienką igłą nakłuwa pęcherz moczowy przez powłoki brzuszne i pobiera próbkę moczu do probówki. Pomocne jest umieszczenie igły pod kontrolą USG. Cystocenteza jest przeprowadzana w znieczuleniu miejscowym i nie powinna powodować u kota dyskomfortu (Śląskie Laboratoria Analityczne Vet). Co ciekawe, „cystocenteza jest łatwiejsza niż pobranie zanieczyszczonej próbki [moczu] od kotów”. („Nefrologia i urologia psów i kotów, 2023). Jak czytamy na stronie przychodni SpecVet w Warszawie prowadzonej przez krajową konsultant ds. nefrologii i urlologii lek. wet. Agnieszkę Neskę-Suszyńską, “cystocenteza stanowi najbardziej wartościową diagnostycznie metodę pobrania moczu do badań laboratoryjnych”.
Jak czytamy na stronie Śląskie Laboratoria Analityczne Vet:
„W przypadku podejrzenia infekcji, lekarz weterynarii zleci laboratorium wykonanie analizy próbki moczu, w tym posiew moczu(…). Co istotne próbkę moczu należy pobrać od kota metodą cystocentezy, co zapobiega jej skażeniu bakteriami znajdującymi się np. na futerku kota. Lekarz może zalecić także wykonanie badań dodatkowych, takich jak USG pęcherza . moczowego i nerek kota”.
Przeciwwskazania obejmują zaburzenia krzepnięcia krwi, częstomocz, silnie lub słabo wypełniony pęcherz, niedrożność cewki moczowej, problem ze zlokalizowaniem pęcherza (wynikający m.in. z otyłości).
Powikłania po cystocentezie występują bardzo rzadko i wynikają głównie z niewłaściwej techniki wprowadzania igły do pęcherza.
Pobranie moczu w gabinecie weterynaryjnym: cewnikowanie
Procedura ta polega na wprowadzeniu cewnika do pęcherza moczowego przez cewkę moczową, jest ona głównie stosowana u samców.
Autorzy pozycji „Nefrologia i urologia kotów” sugerują, by tę metodę stosować przy stałym cewniku założonym z innego powodu. Mocz pozyskany w ten sposób może być badany pod kątem posiewu, jednak jako optymalne rozwiązanie podaje się cystocentezę.
Ile moczu pobrać do badania?
Najbezpieczniej zebrać próbkę 6 ml moczu, jeśli jest taka możliwość robimy to przed podaniem płynów oraz leków moczopędnych.
Jak przechowywać mocz?
Jeśli mocz jest pobierany przez opiekuna w domu, analiza świeżego moczu powinna zostać wykonana max. godzinę od pobrania. Ma to związek z faktem, że parametry moczu zostawionego w temperaturze pokojowej bardzo szybko ulegają zmianie. Już po godzinie wzrasta pH moczu, zmętnienie oraz liczba bakterii. Spada za to stężenie glukozy, bilirubiny oraz ketonów. Jeśli nie ma innej możliwości, próbka powinna przebywać w lodówce do czasu badania, to minimalizuje pogorszenie jakości próbki (do 12 godzin). Przed wykonaniem analizy moczu, który był przechowywany w lodówce, osoba przeprowadzająca badanie obowiązkowo powinna ponownie doprowadzić próbkę do temperatury pokojowej, w przeciwnym wypadku dojdzie do zafałszowań wyników.
Podsumowanie
Badanie moczu to rutynowe i podstawowe badanie, które wiele mówi o stanie zdrowia oraz metabolizmie zwierzęcia. Niestety w swojej praktyce kociego behawiorysty kilkukrotnie spotkałam się z informacją zwrotną od opiekuna, że lekarz odmówił badania moczu. „Na oko” uznał, że kot ma problem behawioralny, bądź zastąpił je innym badaniem np. USG układu moczowego. Takie działania nie dają pełnego obrazu na temat stanu zdrowia zwierzęcia, które w etogramie ma ukrywanie choroby. W takim wypadku opiekun powinien udać się do gabinetu, który takie badanie przeprowadzi.
Autor: Blanka Majewska
Bibliografia:
- Alleman R. , H. Wamsley R. Pełna analina moczu [W:] J. Elliott J. , Grauer G.F, Westropp J.L.. (red. Lechowski R.), Nefrologia i urologia psów i kotów, Wrocław, 2023, s. 77-109.
Cystocenteza – na czym polega, wskazania, zalety, [online], weterynarzpluto.pl [dostęp 7.06.2024]. - Jackowska-Pejko N., Co lekarz weterynarii powinien wiedzieć o ogólnym badaniu moczu u psów i kotów, [online], magwet.pl [dostęp 4.06.2024]
- Krupa J., Badanie laboratoryjne moczu u zwierząt [online], weterynarianews.pl, [dostęp 7.06.2024].
- Infekcja pęcherza i dróg moczowych u kota – przyczyny, objawy, leczenie, laboratorium.vet [online], [dostęp 7.06.2024].